Jeśli zastanawiasz się nad zakupem firmy lub części większego przedsiębiorstwa, musisz koniecznie przeanalizować wszystkie skutki prawne i podatkowe takiej transakcji. Ten potoczny „zakup firmy” to inaczej, w języku prawniczym, nabycie przedsiębiorstwa lub nabycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa (czyli nabycie ZCP).
Co wchodzi w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa?
O ile definicję i zakres samego przedsiębiorstwa reguluje wprost Kodeks cywilny, o tyle ideę ZCP rozwija dopiero ustawa o podatku od towarów i usług (czyli VAT) w art. 2 pkt 27e.
Zorganizowana część przedsiębiorstwa to zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań), który jest odpowiednio i wyraźnie wyodrębniony z całego przedsiębiorstwa – szczególnie pod względem organizacyjnym i finansowym. Ten zespół składników jest na tyle odrębny, że obiektywnie mógłby być w stanie prowadzić oddzielną działalność gospodarczą i realizować określone zadania gospodarcze. Oznacza to więc, że ZCP musi być w stanie funkcjonować samodzielnie po odłączeniu od całego przedsiębiorstwa, którego część stanowi. W praktyce, za ZCP możemy uznać np. dział firmy albo oddział większego przedsiębiorstwa działający na podobnych zasadach, jednak oddzielnie od centrali.
Nabycie ZCP a konsekwencje podatkowe
Podatkowe konsekwencje nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa należy analizować dla każdego podatku odrębnie. Transakcja te będzie neutralna w podatku VAT – tzn. transakcja sprzedaży ZCP nie będzie opodatkowana VAT, jeśli zostanie wystawiona faktura VAT, znajdzie się na niej adnotacja „NP”, czyli „nie podlega”.
Skoro jednak transakcja nie będzie „ovatowana”, to będzie podlegała podatkowi PCC (podatek od czynności cywilnoprawnych). W tym wypadku obowiązek zapłaty PCC obciąża kupującego ZCP. Co ważne, w umowie sprzedaży ZCP warto wskazać precyzyjnie wartości poszczególnych składników majątku. Wynika to z tego, że w odniesieniu do nich mogą obowiązywać różne stawki podatku, jeżeli wartości tych składników nie zostaną wyodrębnione, to organy podatkowe mogą próbować naliczyć najwyższą stawkę (czyli 2%).
Proces zakupu zorganizowanej części przedsiębiorstwa
Transakcja nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa nie jest szczególnie skomplikowana w porównaniu z innymi umowami sprzedaży, jednak, aby była ważna i skuteczna wymaga zachowania odpowiedniej formy – tzn. formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Co więcej, jeśli w skład ZCP wchodzi nieruchomość, to wówczas umowa wymaga formy aktu notarialnego, co oczywiście powoduje wzrost kosztów tej umowy. Należy również pamiętać, że jeśli nabywa się ZCP od spółki handlowej, to absolutnie konieczna jest uprzednia zgoda wspólników lub akcjonariuszy wyrażona w formie uchwały.
Niezwykle ważne przy zawieraniu umowy sprzedaży ZCP jest skrupulatne i przemyślane opisanie wszystkich składników majątku, które wchodzą w skład przedsiębiorstwa tak, aby pokazać ich organizacyjny i funkcjonalny związek. Zakwestionowanie transakcji przez organ podatkowy, tzn. uznanie, że przedmiotem nie było ZCP, wywoła niezwykle poważne skutki podatkowe dla obu stron umowy – powstanie sytuacja, w której sprzedający powinien, a nie naliczył podatku VAT, więc powstanie u niego zaległość.
Dobrze skonstruowana umowa, najlepiej przez prawników biegłych w zakresie prawa handlowego i podatkowego, jest kluczowa, by ustrzec się negatywnych skutków podatkowych po stwierdzeniu przez organ podatkowy, że umowa nie dotyczyła ZCP.
Przeczytaj również o tym, jak sprzedać firmę.
Pomoc prawna przy zakupie ZCP
Czy zainteresował Cię temat nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa? Chcesz szybko i sprawnie rozpocząć lub rozwinąć swoją działalność gospodarczą i potrzebujesz doświadczonego przewodnika? Zapraszamy do kontaktu! Nasz zespół ekspertów chętnie przeprowadzi Cię przez cały proces i pozwoli uniknąć nieporozumień.